مزایای کشت گلخانه ای چیست؟

قبل از پرداختن به مزایای کشت گلخانه ای، ابتدا به تعریف گلخانه و اینکه کشت گلخانه ای چیست و هدف از انجام آن برای چه منظوری انجام می گیرد، خواهیم پرداخت.گلخانه به فضایی اطلاق می شود که شرایط محیطی مناسبی را برای گیاهان فراهم کرده و آن را در طول فصل های مختلف، برای رشد گیاهان کنترل می کند.

کشت گلخانه ای چیست؟

رشد گیاهان به شرایط و عوامل گوناگونی مانند نور کافی، دمای روزانه، دمای شبانه، میزان رطوبت خاک و میزان رطوبت هوا بستگی دارد.برای اینکه گیاهانی با کیفیت بالا تولید کرده و پرورش دهیم، به محیطی به نام گلخانه نیاز داریم که عوامل محیطی مانند باد و طوفان و سرما و یخبندان را کنترل می کند و شرایط محیطی مطلوبی را برای رشد گیاهان فراهم می کند. امروزه روش تولید گلخانه ای، از جهت تولید گل و گیاهان زینتی و هم چنین تولید سبزی و صیفی جات به یکی از سود آورترین بخش های کشاورزی تبدیل شده است که سرمایه ی زیادی را نیز می خواهد. در ایران با توجه به شرایط محیطی و پتانسیل هایی که دارد، کشاورزی یکی از روش های توسعه اقتصادی بوده است. علی الخصوص الان که نمی توان امیدی به ارز های نفتی و صنایع بزرگ داشت زیرا نسبت به سالیان گذشته کاهش چشمگیری را تجربه کرده و به همین دلیل باید برای کسب درامد بالاتر و تامین ارز به پتانسیل های کشور توجه کنیم.

کشت های گلخانه ای مزایای بسیاری دارند که در ذیل به توضیح برخی از این مزایا می پردازیم:

• افزایش تولید در واحد سطح در کشت های گلخانه ای: گلخانه به دلیل فضای کنترل شده و شرایط محیطی مناسبی که دارد، تا ۱۰ برابر بازدهی بیشتر در واحد سطح را نسبت به کشت در فضای باز دارد. مثلا در مورد کشت خیار ۲۰ کیلوگرم نسبت به هر متر مربع در گلخانه به جای تولید ۲ کیلوگرم در همان یک متر مربع در فضای آزاد.
• تولید بیش از یک محصول در سال: مثلا می توان خیار را سه بار در سال و گوجه فرنگی را دو بار در سال تولید کرد.
• می توان کیفیت محصول تولید شده در گلخانه را افزایش داد: در گلخانه به دلیل این که آفات و بیماری های گیاهان را رصد می کنند و ان ها را کنترل می نمایند، و از روش های کنترل بیولوژیکی استفاده می کنند، تمام این عوامل سبب کاهش استفاده از سموم شیمیایی شده و کیفیت محصول تولید شده را افزایش می دهد.در این صورت شاهد افزایش صادرات محصولات و بازار پسندی خواهیم شد که شاهد ارز اوری خوبی هم می شویم.
• صرفه جویی در مصرف آب و کاهش چشمگیر آن در گلخانه های مدرن: در کشت های گلخانه ای به دلیل این که محیط بسته است، همین امر باعث جلوگیری از هدر رفت اب مانند تبخیر می شود و چون از روش های مکانیزه آبیاری مانند نوار ابیاری و بوم ابیاری و ... استفاده می شود، کاهش زیادی را در مصرف آب مشاهده خواهیم نمود.مثلا تولید کاهو در فضای باز به ازای تولید هر کیلو، حدودا ۱۵۰ لیتر آب مصرف می کند ولی همین میزان در گلخانه فقط به ۹ لیتر آب نیاز دارد.
• با استفاده از سیستم کشت هیدرو پونیک، قابلیت کشت در اراضی غیر قابل کشت فراهم می شود.بعضی از زمین ها که به دلیل دلایلی چون فقر و ضعف خاک، شوری، عوامل بیماری زا، عدم وجود مواد غذایی در خاک و... غیر قابل کشت هستند. با کمک سیستم هیدروپونیک در گلخانه ها امکان کشت در تمامی این اراضی به وجود خواهد آمد. همانند گلخانه های پرورش سبزی که در کیش وجود دارند.
• عدم وابستگی تولید به شرایط محیطی و امکان بازار یابی مناسب و تنظیم برنامه کشت مطابق با نیاز بازار.که ویژگی محیط بسته گلخانه تمامی شرایط برای به تحقق پیوستن مزایای ذکر شده را فراهم می کند.مثلا می توان زمان برداشت خیار را به گونه ای تنظیم نمود که اواخر اسفند برداشت شود که گلخانه دار نیز سود فراوانی را کسب می کند.
• امکان تولید محصول در تمامی فصول و هر شرایط اب و هوایی: گلخانه با توجه به فضای بسته ای که دارد و چون عوامل محیطی را کنترل می کند و شرایط مورد نیاز برای رشد و پرورش گیاه را فراهم می کند، در نتیجه امکان تولید محصول نیز در تمامی فصول فراهم خواهد شد.
• ایجاد فرصت های شغلی برای جوانان و فارغ التحصیلان: با توجه به آمار بالای بیکاری در بین جوانان و فارغ التحصیلان علی الخصوص دانش اموختگان رشته کشاورزی، کشت گلخانه ای سبب اشتغال این جوانان خواهد شد. هم چنین به دلیل این که کشاورزان در فصل های پاییز و زمستان دارای وقت آزاد تری می باشند، کشت گلخانه ای زمینه ای برای اشتغال کشاورزان فراهم می کند.باتوجه به مزایای بسیاری که کشت گلخانه ای دارد و در بالا نیز به آن ها اشاره کردیم، دارای معایبی نیز می باشد که به صورت مختصر به توضیح آن می پردازیم.

معایب کشت های گلخانه ای

• برای احداث گلخانه، هزینه و سرمایه اولیه زیادی نیاز است. ولی اگر آگاهانه و باعلم و دانش مختص به خودش گلخانه را احداث نموده و مشغول به کشت گیاه شوید، با توجه به سودی که این کار دارد، هزینه راه اندازی گلخانه حداکثر تا سه سال تامین خواهد شد.
• کشت گلخانه ای نیاز به مراقبت همیشگی دارد و لحظه ای غفلت در این کار می تواند خسارات جبران ناپذیری را سبب شود. مثلا در فصل های سرد زمستان نباید بگذارید دمای داخل گلخانه دچار کاهش شدیدی شود زیرا باعث نابودی تمامی گیاهان خواهد شد.ولی کشت در فضای باز و هوای آزاد این گونه نیست و می توان با مراقبت های کم به سود بسیاری دست یافت.
•  

هدف از کشت گلخانه ای چیست؟

همانطور که در مزایای کشت گلخانه ای نیز اشاره کردیم، اگر زمینی وجود دارد که غیر  قابل کشت است با استفاده از کشت گلخانه ای می توان در آن محل محصول تولید نمود.هم چنین زمانی که تولید و کشت محصولی در فضای باز امکان پذیر نباشد، با استفاده از کشت گلخانه ای می توان این کار را انجام داد.

حال مسائلی که برای احداث گلخانه ضروری است را بیان خواهیم نمود:

• محل احداث گلخانه: گلخانه ها باید به صورت یک واحد جداگانه و به صورت بخشی از ساختمان های جدید ساخته شوند. زیرا گلخانه هایی که به هم متصل هستند، هزینه گرمایشی و ساخت کمتری می خواهند.برای این کار باید گلخانه متصل رو به جنوب ساخته شود تا نور کافی به گیاهان و محصولات برسد.
• محل احداث گلخانه به گونه ای باشد که به راه های حمل و نقل و هم چنین به آب با کیفیت دسترسی داشته باشد.
• می توان با کاربرد گاز طبیعی، هزینه تولید سوخت به خصوص در فصول سرد سال را کاهش داد.
• محلی که دارای اب و هوای نامناسب باشد یا به گونه ای باشد که مدام سایه بر روی گلخانه قرار گیرد و باعث عدم رسیدن نور به گیاهان شود مانند قرار گرفتن در زیر درختان سر به فلک کشیده مکان مناسبی برای احداث گلخانه نمی باشد.
• جریان هوا در گلخانه امری بسیار ضروری است چرا که سبب می شود گیاه اکسیژن پس داده و از دی اکسید کربن تازه استفاده کند. هم چنین گردش هوا باعث پایین نگه داشتن رطوبت داخل گلخانه و کنترل دمای آن می شود

• باید به درجه حرارت گلخانه ها نیز توجه نمود.نیاز گیاهان به میزان درجه حرارت باهم متفاوت است. بعضی از گیاهان به درجه حرارت بالایی نیاز دارند مانند گیاهان مناطق گرمسیری و برخی در درجه حرارت کمتری رشد و نمو می کنند مانند گیاهان مناطق سردسیر.
• باید به نیاز نوری گیاهان نیز توجه کرد و در نظر داشت که همه گیاهان به یک مقدار نور نیاز ندارند.مثلا گیاهان فصلی به ۱۰ الی ۱۴ ساعت نور در طول روز نیاز دارند ولی برخی به نوری کمتر از ۱۲ ساعت در طول روز نیازمندند.
• آبیاری گلخانه ها: تامین اب و رطوبت برای گیاهان یکی از عوامل مهم رشد آن ها می باشد.بنابراین باید نیازهای رطوبتی و آبی گیاهان را شناخته و آن ها را در گلخانه های مخصوص به خود جایگزین نماییم.