دستگاه خاموت زن و خم کن میلگرد

انواع دستگاه خاموت زن در مدل‌های اتوماتیک و نیمه اتوماتیک و حتی نمونه‌های کلاسیک دستی طراحی می‌شوند. این ماشین یکی از ماشین آلات ساختمانی پرطرفدار بوده و به شکلی ساخته شده ‌است تا در اندک زمانی بتواند یک میلگرد تقریباً نازک را به فرم یک قاب مربعی یا مستطیلی خم بزند. نوع خم زدن میلگردها و در نهایت رسیدن به انواع اشکال خاموت بستگی به نیاز پروژه عمرانی و همچنین روش کار با دستگاه خاموت زن دارد.

دستگاه خاموت زن چیست؟ و انواع آن کدام است؟

اسکلت‌های بتنی از مهم‌ترین دستاوردهای عمرانی در عصر حاضر هستند. ساختارهایی که متکی بر متریال مقاوم بتن بر روی یک شبکه در هم ‌تنیده شده از میلگردها شکل می‌گیرند. توسعه صنعت ساخت سازه‌های بتن مسلح باعث ابداع و توسعه انبوه ماشین‌آلات شده ‌است. دستگاه خاموت زن یکی از همین ماشین‌آلات مدرن شده در صنعت ساختمان‌سازی امروز است.

برای احداث هر سازه بتن مسلح نیاز به اجرای شبکه بزرگ آرماتوربندی شده داریم و قطعا برای ایجاد آرماتورها باید از تعداد زیاد خاموت استفاده کنیم. خاموت یک مربع و یا مستطیل ساده ساخته‌ شده از میلگردها است که ساختار کلی هر بخش از فضای آرماتوربندی شده را شکل می‌دهد. در اجرای هر عملیات عمرانی به تعداد زیاد خاموت با سایزهای مختلف نیاز داریم. به ‌این ‌ترتیب تهیه کردن این حجم بالا از خاموت یک امر کلیدی است. برخی پیمانکاران خاموت را آماده تهیه می‌کنند و برخی دیگر خاموت های مورد نیاز خود را در محل پروژه می‌سازند. در هر صورت برای ساختن خاموت به انواع دستگاه خاموت زن نیاز داریم.

انواع دستگاه خاموت زن در مدل‌های اتوماتیک و نیمه اتوماتیک و حتی نمونه‌های کلاسیک دستی طراحی می‌شوند. این ماشین به شکلی ساخته شده ‌است تا در اندک زمانی بتواند یک میلگرد تقریباً نازک را به فرم یک قاب مربعی یا مستطیلی خم بزند. نوع خم زدن میلگردها و در نهایت رسیدن به انواع اشکال خاموت بستگی به نیاز پروژه عمرانی و همچنین روش کار با دستگاه خاموت زن دارد. به هر صورت تهیه تعداد زیاد خاموت از چالش‌های جدی در هر عملیات ساختمان‌سازی است و قطعا حضور یک دستگاه قدرتمند مانند دستگاه خاموت زن باعث افزایش سرعت کار می‌شود.

تاثیر دستگاه خاموت زن در انجام سریع آرماتور بندی

بحث تهیه خاموت در تعداد زیاد رابطه مستقیم با مدت‌ زمان اجرای کار ساختمان سازی دارد. برای هر عملیات ساختمان ‌سازی باید تعداد زیادی خاموت داشته ‌باشیم و عملکرد کند قطعا باعث اختلال در جریان ساخت ‌و ساز می‌شود. خاموت زنی با دستگاه یک ایده برای اجرای سریعتر کار آرماتور بندی است. دستگاه خاموت زن در مدل‌های اتوماتیک و یا نیمه اتوماتیک برای رسیدن به ‌سرعت بالای کار است. اما همه ماجرا در سرعت اجرای کار خاموت زن خلاصه نشده ‌است. بلکه دقت کار نیز از معیارهای جدی و کلیدی می‌باشد.

تهیه خاموت ها در اندازه دقیق با فرم کاملاً مربعی و یا مستطیل‌ شکل و شاید هر فرم دیگر از چالش‌های جدی کار است. طرح خاموت طرح نهایی بخش‌های مختلف اسکلت بتنی را شکل می‌دهد و قطعا تهیه خاموت ها در اندازه‌های دقیق و برابر با یکدیگر اهمیت زیادی دارد. انواع دستگاه خاموت زن برای رسیدن به چنین دقتی در حین کار طراحی شده ‌است. با استفاده از انواع دستگاه خاموت زن می‌توانید در مدت ‌زمانی کوتاه، تعداد زیاد خاموت ها را با دقت مناسب که همگی آنها شکل و حالت یکسانی داشته باشند تهیه کنید. برای بهبود شرایط کار لازم است تا از مدل دستگاه خاموت زن مناسب استفاده کنید. بنابراین در این مطلب قصد داریم تا به تحلیل فنی و بررسی قابلیت‌های کاربردی انواع دستگاه خاموت زن بپردازیم.

انواع دستگاه خاموت زن کدام‌اند؟

هر دستگاهی که قابلیت تهیه اشکال برابر و منظم از میلگردها به شکل مربع و یا مستطیل را داشته باشد، می‌تواند یک دستگاه خاموت زن باشد. خاموت زن‌های قدیمی مدل ابزارهای دستی بودند که متکی بر طراحی یک فک متحرک و قدرتمند فلزی کار می‌کردند. قیمت دستگاه خاموت زن دستی کم است اما در کل این دستگاه‌های ساده عملکردی کند و گاهاً غیر دقیق دارند. نیاز به تهیه تعداد زیاد خاموت برای اجرای عملیات‌های رده ‌بالای عمرانی، مهندسین را به فکر طراحی و ساخت و همچنین توسعه ماشین‌های ساخت خاموت انداخته ‌است. خاموت زنی با دستگاه یک الزام ساده است و انواع دستگاه خاموت زن در امتداد این تفکر ساده طراحی شده‌ است. انواع این دستگاه‌ها به‌ قرار زیر هستند:

• دستگاه خاموت زن دستی
• دستگاه خاموت زن هیدرولیک نیمه اتوماتیک
• دستگاه خاموت زن گیربکسی تمام اتوماتیک

از منظر طراحی نمی‌توان هیچ استاندارد ماشین ‌سازی خاصی را برای ساختن انواع دستگاه خاموت زن معرفی کنیم. این دستگاه به شکل کارگاهی تولید می‌شود و تقریباً هر کارگاه ماشین ‌سازی اسلوب خاص خودش را در طرح نهایی دستگاه خاموت زن دارد. لذا گاهاً انواع خاموت زن تمام اتوماتیک در مدل‌های هیدرولیکی و یا موتور گیربکسی تهیه می‌شوند. در عین ‌حال ممکن است از این سیستم‌ها برای طراحی مدل‌های نیمه اتوماتیک استفاده ‌شده باشد. 

قاعدتاً هرچه ماشین روند طراحی اتوماتیک شده تری داشته باشد خاموت ها را با سرعت بالاتر، شرایط کار ساده‌تر و در عین ‌حال دقت مناسب تری تهیه می‌کند. اما درکل نمی‌توانیم از کنار قیمت دستگاه خاموت زن عبور کنیم. قیمت دستگاه خاموت زن کاملاً وابسته به اسلوب طراحی آن دارد. هر اندازه در طراحی این دستگاه از ملاحظات فنی بیشتری استفاده ‌شده باشد، قطعا لیست قیمت دستگاه خاموت زن افزایش پیدا می‌کند. به ‌این ‌ترتیب مدل‌های تمام اتوماتیک قطعا گران‌ترین نمونه‌ها هستند. هرچند کیفیت ساخت و نوع متریال کار شده در مونتاژ نهایی دستگاه نیز اهمیت بالایی دارد.

اما در بحث فنی و برای اجرای عملیات‌های پرفشار عمرانی باید متوجه‌ی نکات کلیدی دیگری نیز باشیم. به هر صورت سرعت ‌عمل دستگاه خاموت زن همیشه فاکتوری کلیدی است. قطعا نمی‌توانیم کل پروژه‌های عمرانی را به ‌خاطر حضور یک دستگاه خاموت زن کند متوقف کنید و از طرفی دقت در کار نیز اهمیت بالایی دارد. به ‌این ‌ترتیب توجه به انواع دستگاه خاموت زن در مدل‌های موتوری شده با قابلیت‌های اتوماتیک و یا نیمه اتوماتیک از مدل‌های هیدرولیکی و یا گیربکسی حائز اهمیت است.

بنابراین لازم است تا از جزئیات فنی در طراحی دستگاه خاموت زن در مدل‌های مختلف مطالبی را مطرح نماییم. اما در همین قدم اول لازم است بدانید که این دستگاه در مدل‌های موتوری شده تحت تاثیر نیروی برق با قابلیت کارکرد موتورهای الکتریکی کار می‌کند. لذا در کل با یک ماشین الکترومکانیکی و کاملاً قدرتمند مواجه هستیم.

توضیحاتی در مورد ساختار مکانیکی دستگاه خاموت زن

دستگاه خاموت زن صرفاً با هدف خم کردن میلگرد، میله، سیم، نوار و قطعات کوچک فلزی طراحی شده ‌است. هدف نهایی از کار با دستگاه خاموت زن قطعا تهیه خاموت های یک ‌شکل با سایز دقیق در تعداد زیاد با مدت ‌زمان کم است. اما لزوماً هر نوع کار کردن با این دستگاه به تهیه خاموت ختم نمی‌شود. بلکه با این ماشین می‌توانیم انواع قطعات میله‌ای مانند و یا نوارهای فلزی در ابعاد کوچک را خمکاری کنیم. لذا دستگاه خاموت زن اصولاً یک ماشین خمکاری قدرتمند است.

اختراع دستگاه خاموت زن نقطه عطفی در پیشبرد بسیاری از فعالیت‌های صنعتی و کارگاهی شده است. میلگردها و میله‌ها تا نوارهای فلزی ساختارهای بسیار مستحکمی هستند که هرگونه خم کردن و یا تغییر شکل دادن آنها سخت و کاملاً غیر ممکن است. خصوصا که در این خم کاری‌ها به ‌دنبال ایجاد اشکال هندسی با زاویه‌های منظم در تعداد زیاد هستیم. دستگاه خاموت زن می‌تواند میله‌های مستحکم فولادی را با زوایای متنوع در اشکال متنوع شکل بدهد. قطعا این دستگاه زمینه‌های کاربردی گسترده‌ای از فعالیت‌های ساختمان‌ سازی تا اهداف آهنگری و ساخت انواع مصنوعات فلزی دارد.

در مواردی دستگاه خاموت زن را با قیچی برش میلگرد همراه می‌کنند. در این حالت سری دستگاه‌های مخصوص خم و برش میلگرد طراحی می‌شود که می‌توانند فرایند خاموت ‌سازی و یا هر طرح و الگوی فلزی را ارتقا بخشند. در الگوی طراحی دستگاه خاموت زن از دو فک اهرمی ‌شکل استفاده شده‌ است. یکی از فک‌ها ثابت است و فک دیگر حول محور مرکزی فک ثابت می‌چرخد. از الگوی مکانیکی در طراحی سیستم‌های گیربکسی و یا هیدرولیکی برای طراحی و قابلیت چرخش این فک‌ها استفاده شده ‌است.

میلگردها و یا تسمه‌های فلزی در داخل این فک‌ها قرار می‌گیرند. با حرکت در جهت عقربه‌های ساعت فک متحرک میلگردها خم می‌شود. هر اندازه فک متحرک مقدار جابجایی و چرخش بیشتری داشته باشد، میلگردها در زاویه بیشتری نیز خم می‌خورند. دستگاه خاموت زن به شکلی طراحی ‌شده است که می‌تواند میلگردها را با زاویه درجه 180 نیز خمکاری کند. برای تهیه خاموت رسیدن به زاویه 90 درجه کفایت می‌کند. البته برای تهیه هر خاموت نیاز به سه خم 90 درجه و دو خم 140 درجه داریم. به ‌این ‌ترتیب باید هر میلگرد را به شکل جداگانه و مرحله به مرحله وارد دستگاه خاموت زنی کنیم تا پس‌از طی شدن خمکاری‌های لازم یک عدد خاموت تهیه بشود.

البته برخی از مدل‌های دستگاه خاموت زن اتوماتیک آنقدر قدرتمند هستند که چندین عدد میلگرد را به شکل هم‌ زمان خمکاری می کنند. این دستگاه در خمکاری میلگردها کاملاً توانمند است. در عین ‌حال سرعت اجرای کار آن بالا و قابلیت‌های فنی آن در خمکاری قابل ‌توجه است. این ماشین در مدل‌های متنوع از بکارگیری موتورهای تک ‌فاز و یا سه ‌فاز طراحی می‌شود.

دستگاه خاموت زن تک‌فاز

قاعده طراحی دستگاه خاموت زن که از مدل‌های گیربکسی و یا مدل‌های هیدرولیکی در قابلیت تولید توان متکی بر استفاده از موتورهای الکتریکی است. این موتورها نیروی فنی لازم برای عملکرد بخش گیربکسی و یا بخش هیدرولیکی را تامین می‌نمایند. البته روش طراحی نوع موتور نیز در دسته ‌بندی نوع دستگاه خاموت زن در نظر گرفته می‌شود. برای این منظور انواع موتورهای الکتریکی تک‌ فاز و یا مدل‌های قدرتمندتر سه ‌فاز مطرح هستند.

دستگاه خاموت زن تک‌ فاز از مدل‌های پایه و بسیار پرطرفدار است که سطح کاربردی گسترده را تجربه می‌کند. در طراحی این مدل‌ها از یک موتور الکتریکی تک‌ فاز برای تامین قدرت استفاده شده‌ است. این موتور برای کار کردن به سطح ولتاژ 220 ولت جریان متناوب شهری نیاز دارد. سطح ولتاژی که از طریق برق شبکه سراسری به ‌راحتی در دسترس قرار می‌گیرد.

دستگاه خاموت زن تک‌ فاز طراحی کوچک، وزن کم و روش کار ساده‌ای دارد. این دستگاه به ‌سادگی با وصل کردن یک برق تک‌ فاز کار می‌کند. در عین ‌حال قیمت دستگاه خاموت زن اتوماتیک تک‌ فاز به ‌مراتب از مدل‌های بزرگ‌تر با طراحی موتورهای سه ‌فاز ارزان‌تر است و این قیمت مناسب در هرچه کاربردی‌تر شدن دستگاه تاثیرگذار است. به هر صورت وزن کم، طراحی ساده و قیمت مناسب فاکتورهای کلیدی هستند که دستگاه خاموت زن تک ‌فاز را کاملاً متداول کرده‌ است.

اما در نهایت باید بدانید که با یک دستگاه در قدرتی محدود کار می‌کنید. موتورهای تک ‌فاز چندان قدرتمند نیستند. برای طراحی خاموت زن تک ‌فاز از یک موتور 3 اسب بخار استفاده می‌شود که درکل قدرت محدودی در خمکاری دارد. معمولاً عموم مدل‌های طراحی ‌شده برای دستگاه خاموت زن تک ‌فاز حداکثر می‌توانند میلگردها تا قطر 16 میلی ‌متری را خمکاری کنند. این مقدار مناسب خمکاری تسمه‌های فولادین و یا میلگردهای رده ‌بالای عمرانی نیست. اما برای خاموت سازی کاملاً مناسب است. لذا اگر هدف شما از خرید چنین دستگاهی فقط تهیه خاموت است، استفاده از دستگاه خاموت زن تک‌ فاز کفایت می‌کند.

روش ساخت دستگاه خاموت زن تک ‌فاز

همان ‌طور که گفتیم برای تامین قدرت این دستگاه خاموت زن از یک موتور تک ‌فاز استفاده شده ‌است. اما قدرت این موتور باید به ترتیبی برای خمکاری میلگردها استفاده شود. لذا در امتداد موتور بخش فنی با قابلیت انتقال قدرتی هدفمند طراحی شده ‌است. دستگاه خاموت زن تک‌ فاز در هر دو مدل دستگاه خاموت زن گیربکسی و دستگاه خاموت زن هیدرولیکی طراحی می‌شود.

هر دو تیپ خاموت زن هیدرولیکی و خاموت زن گیربکسی مدل‌های استاندارد با قابلیت کاربردی گسترده هستند. این مدل‌ها در نمونه‌های اتوماتیک و نیمه اتوماتیک طراحی می‌شوند. اگرچه برای هر دو مدل از الکتروموتور تک ‌فاز استفاده شده ‌است، اما در بحث طراحی فنی به ‌طور کامل با یکدیگر متفاوت هستند که در ادامه با روش ساخت هر کدام از آنها آشنا می‌شوید.

طرح ساخت دستگاه خاموت زن گیربکسی

برای تکمیل عملیات خمکاری به تبدیل قدرت موتور و روش انتقال مؤثر آن نیاز داریم. گیربکس وسیله کارآمدی است که می‌تواند قدرت سرعت بالای موتورهای الکتریکی را تبدیل به یک حرکت مکانیکی مؤثر و کنترل‌ شده نماید. در طراحی دستگاه خاموت زن گیربکسی نیز از حضور قدرتمند و کاملاً مؤثر گیربکس‌ها استفاده شده‌ است.

در طرح ساخت این دستگاه دو عدد گیربکس وجود دارد. این گیربکس‌ها به شکل عمود بر هم طراحی شده‌اند و قابلیت تقویت قدرت مکانیکی یکدیگر را دارند. این دو گیربکس عمودی شکل برای انتقال قدرت از سمت پیشرانه تا شافت خروجی دستگاه که متصل به اهرم خمکاری است می‌باشد. عملکرد گیربکس‌ها در دو جهت باعث جابجایی دقیق اهرم خمکاری خواهد شد.

عملکرد دستگاه خاموت زن گیربکسی بسیار دقیق و سرعت بالا است. این دستگاه می‌تواند قدرت کامل در خمکاری ضخیم‌ترین میلگردها را داشته باشد. در عین ‌حال قابلیت خمکاری با دقت بسیار زیادی دارد. به ‌راحتی می‌توان انواع زوایا در خمکاری را توسط این دستگاه گیربکسی تامین نمود. از طرفی باید متوجه سرعت کار نیز باشید. زیرا این دستگاه به‌ مراتب سریع با قابلیت انجام حجم زیادی از کار خم زنی می‌باشد.

البته قیمت دستگاه خاموت زن اتوماتیک گیربکسی بالاتر از دیگر مدل‌ها می‌باشد. زیرا در طراحی این ماشین از دو عدد گیربکس استفاده شده ‌است و اصولاً گیربکس بخش مکانیکی ارزان ‌قیمتی نیست. در بحث طراحی برای کاهش قیمت دستگاه خاموت زن می‌توان یکی از گیربکس‌ها را حذف نمود. در این حالت بجای گیربکس دوم از یک تسمه استفاده ‌شده است. در این حالت فرایند انتقال قدرت از طریق یک تسمه و یک گیربکس انجام می‌گیرد. با جایگزینی گیربکس دوم و استفاده از تسمه بار مالی قابل ‌توجهی از قیمت دستگاه خاموت زن گیربکسی کاسته خواهد شد. اما در نظر داشته باشید که این مدل‌های تسمه‌ای در کار با یک گیربکس قدرت ضعیف‌تری دارند و نمی‌توانند قابلیت کاری نمونه‌های دو گیربکس را داشته باشند. البته قطعا در خاموت زنی به میلگردها با قطر کمتر از 16 میلی‌متری کار می‌کنیم که هر دو تیپ از مدل های دو گیربکسی و یا یک گیربکس قابلیت فنی کافی در انجام خمکاری های دقیق و سریع را دارند.

طرح ساخت دستگاه خاموت زن هیدرولیکی

خاموت زن هیدرولیکی از دیگر گونه نمونه‌های متداول برای طراحی دستگاه خاموت زن اتوماتیک است. در ساختار این دستگاه از یک سیستم هیدرولیکی برای انتقال قدرت موتور تا فک خمکاری استفاده شده ‌است. به نوعی روش انتقال قدرت غیر مستقیم در اسلوب کار و طراحی این دستگاه اعمال ‌شده است. این دستگاه دارای یک سیستم هیدرولیکی متشکل از هیدروموتور، پمپ هیدرولیکی و موتور برق است.

در ساختار این دستگاه قدرت موتور الکتریکی به شکل مستقیم استفاده نشده ‌است. بلکه این قدرت برای حرکت یک پمپ هیدرولیکی در نظر گرفته ‌شده است. پمپ نیز یک جریان سیال پرفشار را درکل سیستم توزیع می‌کند. شیلنگ‌های رابط درکار هستند تا سیال تحت فشار را به سمت جک هیدرولیک در کنار بازوی خمکاری هدایت کنند. در نهایت بازوی خمکاری تحت تاثیر قدرت هیدرولیکی می‌تواند میلگردها را خمکاری نماید.

در طراحی دستگاه خاموت زن هیدرولیک همه بحث تبدیل قدرت برای جابجایی دقیق یک جک هیدرولیکی تنظیم شده ‌است. این جک درست در امتداد بازوی خم کن میلگردها قرار دارد. حرکت جک کاملاً تحت کنترل است و با ایجاد مسیر رفت و برگشتی طی یک ساز و کار کاملاً مکانیکی شده قدرت حرکت بازوی خم کن میلگردها را تامین می‌نماید.

موتور الکتریکی قدرت کافی برای حرکت پمپ هیدرولیک را تامین می‌کند. پمپ در مسیر انتقال سیال پرفشار قرار دارد. یک شیر کنترل مسیر حرکت سیال در داخل سیستم را کنترل می‌کند. در نهایت سیال تحت کنترل وارد جک هیدرولیک شده که به بازوی خمکاری دستگاه متصل است. حرکت جک تحت تاثیر فشار سیال قابلیت خمکاری در زاویه‌های مختلف را دارد. به نوعی شیر کنترل مقدار عبور سیال در فضای داخل جک هیدرولیک را کنترل می‌کند. جک و به ‌دنبال آن بازوی خمکاری تا زمانی حرکت می‌کنند که شیر کنترل اجازه‌ی جاری شدن سیال را داده باشد.

مزیت طراحی خاموت زن هیدرولیکی در کاهش قیمت تمام ‌شده دستگاه و در عین ‌حال ایجاد قدرت خمکاری بسیار زیاد است. با حضور این سیستم هیدرولیکی عملاً دیگر نیازی به نصب دو عدد گیربکس نداریم. سیستم هیدرولیکی کار شده به ‌مراتب ارزان‌تر از سیستم گیربکسی است. این ‌موضوع در قیمت دستگاه خم و خاموت میلگرد تاثیر گذار است. از طرفی استفاده از سیستم هیدرولیکی باعث افزایش قدرت دستگاه شده ‌است. این دستگاه می‌تواند میلگردهای قطور فراتر از 16 میلی ‌متری و یا تسمه‌های فولادین را خمکاری کند. در عین ‌حال می‌تواند چندین عدد میلگرد نازک مناسب عملیات خاموت زنی را خمکاری نماید. مثلاً می‌توانید به ‌طور همزمان 5 و حتی 10 عدد میلگرد خاموت زنی را خمکاری کنید.

خاموت زن هیدرولیک چه از نظر طراحی و یا قیمت نهایی و حتی میزان قابلیت تولید قدرت از مدل‌های گیربکسی بهتر است. اما نمی‌تواند دقت کار و همچنین سرعت‌ عمل مدل‌های گیربکس را داشته باشد. سرعت کار خاموت زن گیربکسی از این مدل‌های هیدرولیکی بالاتر است. از طرفی ایجاد زاویه خمکاری مناسب در سیستم هیدرولیک سخت‌تر از سیستم گیربکسی می‌باشد.

روش طراحی خاموت زن دستی

خاموت زن دستی یک ابزار با طرح ساخت بسیار ساده است. این دستگاه دارای دو عدد فک برای قرارگیری میلگردها می‌باشد. یک فک ثابت که معمولاً از یک بلبرینگ ساخته شده ‌است و یا یک صفحه فولادین برای تکیه‌گاه شدن میلگرد می‌باشد. در ادامه فک متحرک حضور دارد که یک دهانه ساده برای استقرار میلگردها است. فک متحرک دارای یک دسته بلند برای کارکردن اپراتورها است.

میلگردها با قطر کم در داخل خاموت زن دستی قرار می‌گیرند تا با جابجایی فک متحرک و تکیه‌گاه قرار دادن فک ثابت قابلیت خمکاری میلگردها فراهم باشد. قیمت دستگاه خاموت زن دستی به ‌مراتب کمتر از قیمت دستگاه خاموت زن اتوماتیک است. البته این دستگاه دستی بسیار کند می‌باشد و عملاً مناسب اجرای کار در عملیات‌های سنگین و حجیم ساختمان ‌سازی نیست. این ابزار ساده فقط مناسب اجرایی کار در عملیات‌های سبک ساختمان ‌سازی است.

خاموت چیست؟

طراحی دستگاه خاموت زن یک مسیر ساده است تا بتوانیم مقدار زیادی از خاموت را در مدت‌ زمانی کوتاه و با اندازه‌های دقیق تهیه کنیم. قطعا این دستگاه می‌تواند مسیر ساخت‌ و سازهای عمرانی را متحول کند. اما در کل این دستگاه به چه کاری می‌آید؟ اصولاً خاموت چیست؟ و چرا تا این اندازه برای عملیات‌های ریز و درشت عمرانی اهمیت دارد؟

خاموت یک قاب ساده طراحی‌ شده از میل‌گردها است که به شکل تنگ باز و یا تنگ بسته در عموم سازه‌های بتن‌ آرمه استفاده می‌شود. از خاموت برای ایجاد فرم نهایی در طراحی ستون‌ها و تیرهای بتنی استفاده می‌شود. خاموت می‌تواند ماهیت ستون‌های فلزی را شکل داده و قابلیت مقاومت فیزیکی آنها خصوصا مقاومت در مقابل زلزله را تقویت کند.

میلگردها در اشکال گوناگون با تعریف کاربردهای متنوع برای طراحی سازه‌های بتن ‌آرمه استفاده می‌شوند. خاموت تنها یک فرم نهایی از شکل‌گیری میلگردها است. این در حالی است که برای اجرای سازه‌های آرماتور بندی شده گاهاً ملزم به طراحی اشکال متنوع از میلگردها هستیم. این‌موضوع در ساخت سازه‌ها با معماری خاص و پیچیده نمایان‌تر است. به ‌این ‌ترتیب خمکاری میلگرد از سری فعالیت‌های جدی در جریان ساختمان ‌سازی است که تماماً به وسیله دستگاه‌هایی مانند انواع دستگاه خاموت زن انجام می‌شود.

انواع الگوهای طراحی میلگرد مانند خاموت، خرک، سنجاقی، رکابی و... با روش‌های متفاوت خم زنی میلگرد تهیه می‌شوند. خاموت از اصلی‌ترین ساختارهای طراحی ‌شده با میلگرد است که زمینه حضوری کاملاً کاربردی و متداول را دارد. اما دیگر الگوهای طراحی میلگرد نیز مناسب کار ساختمان‌ سازی هستند و باید با دقت مناسب در سرعت بالایی تهیه بشوند. دستگاه خاموت زن طراحی شده ‌است تا انواع الگوهای خمکاری میلگرد را انجام بدهد. این دستگاه در پذیرش قطرهای مختلف میلگرد توانمند است و می‌تواند انواع حالت‌ها در خم زنی میلگردها را انجام بدهد.

چرا از خاموت در طراحی آرماتورها استفاده می‌شود؟

• استفاده از خاموت برای شکل‌ پذیر کردن قسمت‌های مختلف سازه‌های بتنی است
• حضور خاموت مانع از ایجاد ترک‌های مورب و ناگهانی در داخل سازه بتنی می‌شود
• حضور خاموت مقاومت پیچشی سازه را ارتقا می‌بخشد. به نوعی مانع از تاب برداشتن ساختارهای بتنی می‌شود
• خاموت از ایجاد برش‌های ناگهانی در اسکلت بتنی جلوگیری می‌کند و به نوعی در تقویت لنگ خمش میلگردهای کار شده در حجم بتن تاثیر گذار است

قطعا حضور خاموت باعث ایجاد درست ساختار نهایی سازه بتنی است. البته زمان این شرایط تامین است که بتوانیم از خاموت ها در اندازه دقیق زوایای مناسب و همچنین تعداد کافی استفاده کنیم. قطعا تهیه خاموت از میلگردهای فولادین ساده نیست و برای این کار ملزم به استفاده از انواع دستگاه خاموت زن دارید. اگر حجم پروژه کم است، استفاده از دستگاه خاموت زن‌های دستی کار راه‌ انداز است. اما قطعا برای تکمیل عملیات در حجم سنگین سازه‌های بزرگ باید از سری دستگاه خاموت زن های اتوماتیک و یا نیمه اتوماتیک مانند خاموت زن هیدرولیک و یا خاموت زن گیربکسی استفاده کنید.

دستگاه خاموت زن در روش‌های خم میلگرد

دستگاه خاموت زن یک ابزار ماشینی شده و با الگوی کار دستی است که با هدف خم کردن انواع میلگردهای سبک طراحی‌ شده است. این دستگاه در ردیف دستگاه‌های مناسب خم و برش میلگرد قرار می‌گیرد. اما در کل قاعده طراحی آن متکی بر روش خم زنی سرد است.

میلگرد از اصلی‌ترین متریال‌های ساخت در پروژه‌های عمرانی است که در اندازه‌های 12 متری عرضه می‌شود. قاعدتاً برای پیکربندی یک سازه آرماتور بندی شده باید بتوانیم میلگردهای 12 متری را به طریقی دقیق برش بزنیم و به ترتیبی دقیق‌تر فرم دهی کنیم. برای فرم دهی میلگردها دو روش خمکاری سرد و خمکاری گرم مطرح است.

فرم دهی میلگردها به روش گرم متکی بر دست طراحی دستگاه‌های پیچیده و بزرگ کوره ‌دار است. دستگاه‌هایی که قابلیت گرم کردن موضعی میلگردها را داشته باشند. قاعدتاً اگر در فعالیت کارخانه‌ای هستید و به نوعی یک خط تولید متکی بر فرم دهی میلگردها دارید، می‌توانید از روش گرم استفاده کنید. این روش قابلیت عملکردی کاملاً مؤثر دارد. اما در سطح کارگاه ساختمان‌ سازی مناسب نیست. زیرا در سطح کارگاه نمی‌توانیم از سری دستگاه‌های گرمکن میلگرد استفاده کنیم.

برای خمکاری در سطح پروژه روش سرد مناسب‌تر است و دستگاه خاموت زن با چنین الگویی کار می‌کند. در ساده‌ترین ایده‌ها برای خمکاری میلگردها از میز خمکاری استفاده می‌شود. میز خمکاری به نوعی همان دستگاه خاموت زن دستی است که دارای فک‌های نگهدارنده میلگرد با تعریف اهرم‌های دستی است. این میزها طبق استاندارد طراحی می‌شوند. اما کار کردن با آنها ساده نیست. چرا که در کل باید از قدرت اپراتورها برای خم کردن میلگردها استفاده کنیم. قطعا در حجم زیاد عملیات خمکاری و یا قطر زیاد میلگردها نمی‌توانیم بر قابلیت فنی این دستگاه‌های ساده اکتفا کنیم.

دستگاه خم کن برقی که در امتداد طراحی آنها انواع دستگاه خاموت زن طراحی ‌شده است مدل‌های ماشینی شده برای انجام این عملیات کاملاً مکانیکی هستند. با استفاده از دستگاه خم کن برقی می‌توانیم میلگردها را با سرعت بالاتری خم زنی کنیم. در عین ‌حال خم کردن با دقت مناسب‌تری انجام می‌شود. این دستگاه‌ها می‌توانند در مدت ‌زمانی کوتاه حجم گسترده‌ای از میلگردها را خمکاری کنند. قطعا حضور این ماشین‌های قدرتمند مانند دستگاه خاموت زن باعث سرعت گرفتن مراحل اجرایی پروژه می‌شود.

روش خمکاری سرد یک روش ساده با سرعت فنی اجرای سریع کار است. البته به ‌شرط آنکه از یک دستگاه که ظرفیت خمکاری مناسبی داشته باشد استفاده کرده باشید. قطعا حضور یک دستگاه خاموت زن قدرتمند و مطمئن برای اجرای گسترده و سریع عملیات آرماتور بندی سازه‌های اسکلت بتنی کلیدی است.

دستگاه خاموت زن یک ماشین تمام ‌عیار مکانیکی است که در طراحی آن ملاحظات ساده‌ای از تبدیل قدرت گیربکس و یا طراحی یک سیستم هیدرولیکی اعمال شده‌ است. به ‌عنوان یک مجری ساختمان‌ سازی باید نسبت ‌به روش کار با انواع دستگاه خاموت زن تسلط کافی داشته باشید. نکات کلیدی در حین کار با دستگاه خاموت زن به ‌قرار زیر است.

نکات ایمنی و اصول کار با دستگاه خاموت زن

• رعایت اصول ایمنی در دستور العمل درج ‌شده هر دستگاه الزامی است. زیرا دستگاه خاموت زن عملاً یک ماشین قدرتمند ساختمان ‌سازی است که کاملاً مستعد خطرات جانی است. لذا باید این دستگاه را همیشه طبق دستور العمل سازنده فعال کرده و با آن کار کنید.
• دستگاه خاموت زن با روش کار سرد خمکاری می‌کند که این روش مانع از کاهش استحکام میلگردها می‌شود. فقط دقت کنید که خمکاری در یک‌ جهت باشد. از خمکاری اضافی در یک نقطه خود داری کنید که باعث ضعیف شدن بافت میلگرد خواهد شد.
• لازم است تا در همه حال از اپراتورهای کاربلد که در سلامت کامل روان و بدن هستند و البته کاملاً هوشیار می‌باشند برای کارکردن با دستگاه خاموت زن بگمارید.
• سرعت خمکاری را با توجه به قطر میلگرد انتخاب کنید. سرعت زیاد در صورت ناهماهنگی با قطر میلگرد باعث ایجاد فشار بر روی موتور شده که قطعا به خسارت می‌انجامد.
• در حین کار با دستگاه خاموت زن از کلیه وسایل ایمنی و کاملاً استاندارد استفاده کنید. از خمکاری میلگردها در محیط با دمای کمتر از 5 درجه سانتی‌ گراد خودداری کنید. در این دماهای کم ‌خطر شکسته شدن و یا ترک برداشتن میلگردها در حین خمکاری وجود دارد.
• از خم کردن مجدد میلگردها و یا محصولاتی که قبلاً در بتن استفاده ‌شده است جداً خودداری کنید.

ملزومات ایمنی برای کار کردن با دستگاه خاموت زن

دستگاه خاموت زن یک ماشین قدرتمند است. ماشینی که می‌تواند میلگردهای فولادین را به ‌سادگی خم بزند، قطعا قدرت زیادی دارد و می‌تواند خطرآفرین باشد. لذا تهیه و پوشیدن ملزومات ایمنی در حین کار الزامی است. این ملزومات به‌ قرار زیر هستند:

• لباس کار مناسب محیط کار که خیلی کوتاه و یا بلند نباشد. لباس کار نباید آستین‌های گشاد داشته باشد.
• کفش کار مناسب در فعالیت‌های کارگاهی که در مقابل سقوط اجسام سنگین و نوک‌ تیز و البته برنده مانند میلگردها مقاومت کند
• دستکش کار از جنس الیاف طبیعی چرمی و یا پارچه‌ای که ضخامت کافی داشته باشد. دستکش باید در مقابل نفوذ پلیسه سطح میل‌گردها مقاوم باشد. در عین‌ حال مانع از سر خوردن میلگردها بشود
• کلاه ایمنی مخصوص که در حین سقوط اجسام از ناحیه سر به‌ طور کامل محافظت می‌کند

مقایسه قابلیت‌های کاربردی خاموت زن گیربکسی در مقابل هیدرولیکی

در یک بحث کامل فنی از دو نوع دستگاه خاموت زن اتوماتیک شده صحبت کردیم. خاموت زن هیدرولیکی که در کنار دستگاه خاموت زن گیربکسی از مدل‌های متداول و کاملاً کاربردی هستند. اما در عمل کدام یک می‌توانند قابلیت‌های فنی مناسبی داشته باشند؟ اصولاً آیا یک مدل نسبت‌ به دیگری وجه برتری دارد؟ آیا می‌توانیم این دو را معادل یکدیگر در نظر داشته ‌باشیم؟

هر دو تیپ طراحی دستگاه خاموت زن هیدرولیک و گیربکسی مدل‌های استاندارد با قابلیت‌های ویژه هستند که در هنگام خرید و کار کردن با آنها باید برخی از ملاحظات فنی را در نظر داشته باشید. در این بخش می‌خواهیم این دو را در کنار هم مقایسه فنی کنیم.

دستگاه خاموت زن گیربکسی قابلیت فنی کامل‌تری به نسبت از مدل‌های هیدرولیکی دارد. در مدل‌های گیربکسی شرایط انتقال قدرت موتور مناسب‌تر است و در کل دستگاه با الگوی کار راندمان بالایی طراحی شده ‌است. البته حضور دو عدد گیربکس برای تبدیل قدرت بحث چالش برانگیزی است. به هر صورت هرکدام از این گیربکس‌ها قابلیت‌های تعریف ‌شده فنی دارند و باید در شرایط نصب اصولی با اعمال یک توان موتوری مناسب کار کنند. اما حضور این گیربکس‌ها در کنار یکدیگر شرایط کار کاملاً دقیق خمکاری میلگردها را تضمین می‌کند. به نوعی خیلی ساده می‌توانیم میلگردها را در شرایطی بهینه خمکاری کنیم و انواع الگوهای طراحی خاموت و یا هر شکل دیگری را با دقت بالا بیافرینیم و در عین ‌حال سرعت اجرای کار خاموت زنی نیز مقدار قابل‌ توجهی شده‌ است.

در مقابل دستگاه خاموت زن هیدرولیکی حضور دارد که در آن از روش اعمال قدرت غیر مستقیم تحت حضور یک سیستم هیدرولیکی استفاده شده ‌است. قطعا کار کردن با سیستم‌های هیدرولیکی روش مؤثرتری به نسبت از سیستم‌های مکانیکی متکی بر الگوی کار گیربکسی است. در حضور سیستم‌های هیدرولیکی شرایط کنترل دستگاه ساده‌تر است. زیرا برای فعالیت بازوی خم کننده میلگردها نیازی نیست تا عملکرد موتور را تغییر بدهیم. موتور دستگاه فارغ از شرایط کار و مسیر خمزنی میلگردها کار می‌کند.

هدایت دستگاه در چگونگی توزیع روغن تحت فشار هیدرولیکی است. با استفاده از سیستم هیدرولیکی می‌توانیم از موتورهای کم‌توان‌تری استفاده کنیم. زیرا سیستم‌های هیدرولیکی قابلیت ذخیره‌ سازی توان مکانیکی را دارند. در عین ‌حال برای طراحی سیستم‌های هیدرولیکی از بخش‌های فنی کمتری استفاده شده ‌است. خاموت زن هیدرولیک به نسبت از مدل‌های گیربکسی قوی‌تر است. سرعت‌ عمل بالاتری دارد. اما نمی‌تواند دقت کارکرد مدل‌های گیربکسی را داشته باشد.

قیمت دستگاه خاموت زن از دیگر موضوعات کلیدی در قیاس مدل‌های هیدرولیکی و گیربکسی می‌باشد. در کل قیمت دستگاه خاموت زن دستی از مدل‌های اتوماتیک گیربکسی و هیدرولیکی بسیار کمتر است. از این ‌رو اگر تهیه یک خاموت زن کاملاً ارزان ‌قیمت مد نظر باشد، یقیناً تهیه این مدل‌های ساده دستی توصیه می‌شود. اما قطعا نمی‌توانید با حضور مدل‌های دستی شرایط کارکردی سرعت بالا در حجم بزرگ عملیات‌های سنگین عمرانی را مدیریت کنید.

قیمت دستگاه خاموت زن اتوماتیک کاملاً وابسته به الگوی طراحی دستگاه از مدل‌های هیدرولیک تا نمونه‌های گیربکسی کاملاً متفاوت است. قیمت دستگاه خاموت زن اتوماتیک مدل گیربکسی بالاتر از نمونه‌های هیدرولیکی است و قطعا این فاکتور تاثیرگذار در میزان محبوبیت و کارایی آنها نقش بازی می‌کند. اما در صورت استفاده از سیستم یک گیربکس با اعمال یک تسمه کمکی می‌توانیم کل دستگاه را با صرف هزینه تمام ‌شده کمتری طراحی کنیم. در کل قیمت خرید و فروش دستگاه خاموت زن هیدرولیک شرایط بهتر و متداول تری به نسبت از نمونه‌هایی گیربکسی دارد.

• دستگاه خاموت زن چیست؟

  یکی از پرکاربردترین دستگاه های دسته ی تجهیزات ساختمانی دستگاه خاموت زن می باشد که با نام خم کن میلگرد نیز شناخته می شود. همان طور که از اسمش پیداست، این دستگاه با کمک انرژی الکتریکی خاموت مورد نیاز برای پروژه های ساختمانی را تولید می کند. خاموت ها میلگردهایی هستند که به صورت خم شده در عرض در ستون ها قرار گرفته و استحکام سازه را بالا میبرند.

• انواع خاموت زن ها کدامند و هر کدام چه کاربردی دارند؟

  خاموت زن ها به سه دسته ی خاموت زن دستی، هیدرولیکی و گیربکسی تقسیم می شوند. در خاموت زن دستی، خاموت ها به کمک نیروی مکانیکی که از طریق اهرم وارد می شود ایجاد می شوند. طبیعی است که هر چه نیروی فرد بیشتر باشد این کار نیز راحت تر صورت می گیرد. لازم به ذکر است که در خاموت زن های دستی می توان از میلگرد های با قطر 10 میلیمتر استفاده کرد.

• در کارگاه های تیرچه سازی و خاموت زنی عموما از کدام نوع خاموت زن استفاده می شود؟

  یکی از نکات بسیار مهمی که در کارگاه ها باید در نظر گرفته شود این امر است که سرعت کار باید بالا باشد و در مدت زمان کوتاهی تعداد خاموت بالایی تولید شود. از این رو برای سرعت بیشتر و راحتی در کار، بهتر است از خاموت زن های هیدرولیکی استفاده شود تا در مدت کوتاه، خاموت های بیشتری تولید کنند. خاموت زن های هیدرولیکی هم چنین می توانند چند میلگرد را هم زمان با هم به خاموت تبدیل کنند.

• دستگاه خاموت زن تک فاز چیست؟

  در میان دستگاه های خاموت زن، دستگاه خاموت زن تک فاز از محبوبیت بالایی برخوردار است. این دستگاه در کارگاه های تولیدی و ساختمانی مورد استفاده قرار می گیرد. از ویژگی های مثبت این دستگاه خاموت زن می توان به وزن کم و قابلیت جابجایی آسان آن اشاره کرد. قیمت مناسب این دستگاه نیز از ویژگی های بارز آن است. دستگاه های خاموت زن تک فاز می توانند میلگرد ها تا سایز 16 میلیمتر را خم کنند.