اسلامپ بتن چیست؟

اسلامپ بتن چیست و چه تأثیری در بتن ریزی دارد؟

در ساخت سازه ‌های بتنی با استانداردهای مشخصی از بتن سر و کار داریم. اینکه بتوانیم بتن را در عیاری خاص همراه با مشخصه ‌های فیزیکی استاندارد شده ‌ای در اختیار داشته باشیم، یکی از موضوعات جدی در تعیین سطح کیفی بتن و میزان روان بودن آن در مرحله قبل از گیرش می باشد. برای این منظور آزمایش اسلامپ بتن را ابداع کرده ‌اند.

آزمایش اسلامپ بتن یکی از مهمترین فاکتورها در تعیین سطح کیفی بتن است که در کنار بررسی میزان روان بودن بتن به رابطه اسلامپ و مقاومت بتن نیز می پردازد. برای رسیدن به یک بتن استاندارد باید عدد اسلامپ بتن در یک محدوده خاص قرار بگیرد.

در غیر این صورت لازم است تا عملیات اصلاحی را برای بتن تولید شده در نظر بگیریم. البته آزمایش اسلامپ بتن تنها فاکتور شلی و یا سفتی بتن را مورد ارزیابی قرار می دهد.

این آزمایش هیچ‌ گونه نگرش فنی در باب طرح اختلاط بتن را مطرح نمی ‌کند. به طور کلی با در دست داشتن عدد اسلامپ بتن می‌ توانیم قابلیت توزیع بتن در فضاهای هدف و در نهایت مقدار و نوع گیرش نهایی بتن را بررسی کنیم.

اگر بتن در مقدار درستی از عدد اسلامپ بتن قرار گیرد، این اطمینان وجود دارد که می ‌تواند به طور صحیح و یکنواخت توزیع شود. لکن هیچ اطلاع کیفی از سطح مقاومت بتن را مطرح نمی ‌کند.

حالا که در مقدمه امر دور نمایی از طرح آزمایشی اسلامپ بتن را مطرح کردیم، سوال بعدی آن است که این آزمایش را چگونه انجام می دهند؟ آیا روش و یا ابزار خاصی برای این منظور طراحی شده است؟

ابزار طراحی‌ شده برای انجام آزمایش اسلامپ بتن

برای تدارک دیدن آزمایش اسلامپ بتن نیاز به تجهیزات خاصی ندارید. یک سینی مربعی در ابعاد 50 سانتیمتری در کنار یک ظرف مخروطی شکل با بدنه فلزی که ارتفاع 30 سانتیمتری داشته باشد و قطر بالای آن 10 سانتیمتر و قطر پایین آن 20 سانتیمتر باشد، با حضور یک میله به طول 35 سانتیمتر کفایت می کند.

شما می‌ توانید با اندک حوصله ای تمام این اجزا برای آزمایش اسلامپ بتن را تدارک ببینید. اما وقتی پای آزمایش در میان است، رسیدن به یک نتیجه استاندارد سازی شده اهمیت پیدا می ‌کند. پس بهتر است این تجهیز ساده را در قامت یک ابزار آزمایشگاهی استاندارد شده تهیه کنید.

ابزار اسلامپ بتن یک تجهیز آزمایشگاهی متداول است که در سطح بازار موجود است. داشتن این ابزار ساده در کنار طیف گسترده تجهیزات ساختمان ‌سازی، اهمیت بالایی دارد.

به هر صورت از طراحی تا تمام سایزها در ابزار اسلامپ بتن به شکلی استاندارد و علمی تهیه شده است و می ‌تواند با مقیاس درستی عدد اسلامپ بتن شما را استخراج کند. حال باید بدانیم که این آزمایش چگونه انجام می ‌شود؟ و چه تأثیری در نتیجه کار ساختمان دارد؟

روش انجام آزمایش اسلامپ بتن

در ابتدای مقاله قید کردیم که هدف ما از آزمایش اسلامپ بتن، درک میزان روان بودن بتن است. البته مطمئن باشیم بتن تولید شده ما می تواند به درستی در تمامی حجم فضای هدف برای بتن ریزی توزیع شود.

برای این کار باید ظرف مخروطی در بین تجهیزات اسلامپ بتن را به درستی بر سینی گذاشته و متریال بتنی که آماده کرده ‌ایم را پر کنیم. پر کردن ظرف مخروطی طی سه مرحله انجام خواهد شد.

هر بار یک‌ سوم از حجم ظرف مخروطی را از بتن پر می ‌کنیم و با یک ابزار سمبه ای شکل حدود 25 بار بتن را در ظرف می‌ کوبیم. در هر سه مرحله پر کردن ظرف مخروطی شکل اسلامپ بتن، این عملیات کوبش را انجام می ‌دهیم. در مرحله آخر باید اطمینان داشته باشیم که مقدار بتن ریخته شده و کوبیده شده در ظرف مخروطی، هم ‌تراز با لبه ‌های ظرف است.

سپس می‌ توانیم ظرف مخروطی را به شکل آرامی بلند کنیم. در این هنگام یک حجم مخروطی ‌شکل بتن بر روی صفحه فولادی زیرین ظرف خواهیم داشت. حجم مخروطی بتن کوبیده شده پس از برداشتن ظرف مخروطی اندکی نشست پیدا خواهد کرد.

ارتفاع این حجم مخروطی بتن را پس از نشست پیدا کردن، اندازه بگیرید. اختلاف ارتفاع حجم مخروطی بتن از ارتفاع ظرف مخروطی که برابر با 30 سانتیمتر بود، معرف مقدار عدد اسلامپ بتن می باشد.

محدوده استاندارد برای پذیرش عدد اسلامپ بتن

در انتهای آزمایش اسلام بتن با یک عدد که معرف مقدار نشست بتن بود، مواجه شدیم. این عدد تعیین ‌کننده سطح روان بودن بتن است. هر چه این عدد بزرگتر باشد، بتن تولید شده ما روانتر است و هر اندازه این عدد کوچکتر شود، خبری از بتنی که به هیچ حالت روان نمی ‌باشد خواهد داد.

آزمایش اسلامپ بتن را طراحی کرده‌ اند تا به یک مقدار استاندارد شده برای سطح روان بودن بتن دست پیدا کنند. بتنی که بیش از حد سفت باشد، نمی ‌تواند به‌ درستی در تمام فضای هدف توزیع شود و در عین حال روان بودن بیش از حد آن نیز دلیل کافی در زیاد بودن آب بتن است. این موضوع عدم کیفیت بتن را مشخص خواهد کرد.

برای عدد اسلامپ بتن، استانداردهای متعددی مطرح است. مثلاً در آمریکا عدد اسلامپ بتن در محدوده 15 الی 230 میلیمتری اعتبار دارد. این مقدار در اتحادیه اروپا برای محدوده 10 الی 210 میلیمتری در نظر گرفته شده است.

در کشور ایران استاندارد مطرح ‌شده برای پذیرش عدد اسلامپ بتن به استاندارد اتحادیه اروپا نزدیک است. برای این منظور عدد اسلامپ مابین اعداد 10 الی 220 میلیمتری را می‌ پذیرند.

ملاحظات در انجام آزمایش اسلامپ بتن

•         پس از تهیه کردن مقدار بتن نمونه لازم است تا ظرف حداکثر 5 دقیقه مقدمات آغاز آزمایش اسلامپ بتن را شروع کنید.
•         محل استقرار سینی و ظرف مخروطی باید کاملاً مسطح باشد. ظرف باید دارای دو دسته به جهت استقرار محکم باشد. داخل ظرف مخروطی را باید اندکی نم ‌دار کنید.
•         برای ارتفاع بتن ریزی در هر یک از لایه‌ ها، اعداد متنوعی در استانداردهای جهانی مطرح است. اما در استاندارد ایرانی، ارتفاع ظرف مخروطی به سه قسمت مساوی تقسیم شده است. در هر مرحله به ارتفاع یک سوم ظرف مخروطی بتن ریخته می شود.
•         در روش انجام آزمایش قید کردیم که هر مرحله باید همراه با 25 بار کوبش بتن باشد. هر کوبش باید به شکل کاملا عمود بر سطح بتن و عاری از هر گونه چرخش و یا حرکت جانبی سمبه در زمان بالا کشیدن باشد.
•         در مرحله کوبش بتن، نباید سطح سمبه در حجم بتن فرو رود.
•         در گزارش نهایی عدد اسلامپ بتن، باید مدت زمان آغاز آزمایش تا انتهای آن گزارش شود. چرا که روان بودن بتن کاملاً تابع گذشت زمان است. هر چه آزمایش را در مدت زمان طولانی ‌تری تکمیل کنید، احتمال سخت شدن بتن بیشتر می شود.
•         اگر فاصله محل ساختن بتن تا محل ریختن بتن زیاد است، لازم است تا آزمایش اسلامپ بتن را در دو مرحله انجام دهید. یکبار دقیقاً در زمان اتمام ساخت بتن و یک بار دقیقاً در زمان لحظه ریختن بتن در فضای هدف.

نقش اسلامپ بتن در عملیات بتن ریزی

عدد اسلامپ بتن معرف طرح اختلاط صحیح بتن نمی ‌باشد. البته رابطه اسلامپ و مقاومت بتن تا حدودی مطرح است. بهر حال عدد اسلامپ بالا نشان از مقدار آب زیاد در بتن است. اسلامپ بتن مشخصه ای ساده برای درک سطح روان روی بتن است.

اینکه آیا بتن ساخته شده توسط ما قابلیت کافی جهت حمل ‌و نقل و ریخته شدن توسط وسایل مختلف مانند پمپ ‌ها، لوله ‌ها، ناودانی ها و... را دارد؟

اگر عدد اسلامپ بتن بسیار کم باشد، معرف درجه گرانروی بالای بتن است. چنین بتنی را نمی ‌توانیم به ‌راحتی با کمک ابزارهای بتن ‌ریزی در محل مورد نظر تخلیه کنیم. راه ‌حل در استفاده از روان کننده بتن است.

در مقابل اگر عدد اسلامپ بتن بسیار بالا باشد، معرف حضور مقدار زیاد آب در طرح اختلاط بتن می باشد. این بتن به ‌راحتی توسط ابزارهای بتن‌ ریزی منتقل خواهد شد. اما هرگز کیفیت لازم را نخواهد داشت.

یک مقیاس دیگر که می ‌توان با در نظر داشتن عدد اسلامپ بتن مطرح کرد، موضوع میزان یکنواختی مخلوط بتن است. بتن با عدد اسلامپ استاندارد به ‌طور کاملاً یکنواختی تهیه شده ‌است و دیگر نیازی به روان ‌کننده بتن برای توزیع مناسب آن نمی ‌باشد.