نقش اسپیسر در کیفیت اجرایی ساختمان های بتنی چیست؟

امروزه ساخت سازه های بتنی بسیار پیشرفت کرده است و ساخت این سازه ها در همه جای دنیا رایج است. بتن به عنوان یک مصالح خوب و پر مقاومت در تمامی امور ساخت و ساز مورد استفاده قرار می گیرد. برای مثال در ساخت پل ها، ساختمان ها، نیروگاه ها و ... از بتن استفاده می نمایند.

بتن به عنوان یک مصالح ساختمانی بسیار محکم، شکل پذیری خوبی ندارد. به عنوان مثال در هنگام وقوع زلزله از خود شکل پذیری نشان نمی دهد و رفتاری ترد و شکننده دارد. به علاوه این مصالح در تحمل نیروهای فشاری از خود مقاومت بسیار خوبی نشان می دهند، اما در تحمل نیروهای کششی مقاومت مطلوبی نداشته و به سرعت خورد خواهند شد. حال ممکن است این سوال برای شما به وجود بیاید که چاره چیست؟

برای بهبود بخشیدن خواص مکانیکی بتن، از آرماتور نیز استفاده می شود، یعنی وجود آرماتور ها در بتن به عنوان یک اصل اساسی شناخته می گردد. آرماتورها می توانند نیروهای کششی را به خوبی تحمل کنند و به این ترتیب بتن در برابر نیروی کششی نیز مقاوم می شود.

حال لازم به ذکر است، برای آن که بتن مسلح یا همان بتن و آرماتور  بتوانند به خوبی در برابر نیروها از خود مقاومت نشان دهند، باید درگیری لازم میان بتن و آرماتور ایجاد نشود و به هنگام آرماتور بندی و سپس بتن ریزی فضای کافی برای بتن وجود داشته باشد تا این ماده بتوانند در میان آرماتورها فرو رفته و درگیری لازم را ایجاد نماید. حال در این جا نقش اسپیسرها نمایان می شود و می توان گفت که یک جزء بسیار مهم و کوچک در ساخت ساختمان ها و سازه های بتنی به حساب می آید.

در این مقاله از وب سایت نیکا کورپ، به بررسی نقش اسپیسر در کیفیت اجرایی ساختمان های بتنی می پردازیم، بنابراین برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید تا انتهای این مطلب ما را یاری فرمایید.

اسپیسر چیست؟

لازم به ذکر می باشد؛ که اسپیسر از نظر لغوی به معنای فاصله گذار یا فاصله نگه دار است. اسپیسر در سایزها و ابعاد مختلف و متنوعی طراحی و تولید می شود و در اختیار درخواست کنندگان قرار خواهد گرفت. باید اشاره داشت که اسپیسرها در ایجاد پوشش میلگردی مناسب نقش بسزایی دارد. از آن ها می توان در دیوارها، ستون ها، دال های بتنی، تیرها و ... استفاده کرد.

اسپیسرها در موارد مختلفی کاربرد دارند که از جمله کاربرد آن ‌ها می توان به رعایت پوشش میلگرد ها در سازه هایی مثل دال ها و دیوار ها اشاره کرد. همچنین از دیگر موارد مصرفی اسپیسر بتن، در ساختمان ها و پروژه هایی مثل سد سازی و تونل سازی است. نکته بسیار مهم این است که استفاده از اسپیسر بتن در نتیجه کار تأثیر بسزایی خواهد داشت، به ‌گونه ایی که در صورت استفاده هم کیفیت سازه و هم چنین سرعت اجرا و انجام آن پروژه ساختمانی بالا خواهد بود.

شایان به ذکر می باشد؛ که گاهی وجود اسپیسر بتن، باعث خواهد شد تا فاصله میان دو میلگرد حفظ گردد؛ از طرفی برای به وجود آوردن فاصله میان قالب بتن و خاموت از اسپیسر ها استفاده می شود. در حالت کلی آن ها در مدل های مختلفی تولید می شوند که از هر کدام در موارد ویژه و خاصی استفاده می شود علت استفاده از این قطعه، به وجود آوردن فاصله میان میلگرد و بتن است و از طرفی برای تأمین پوشش بتن نمی‌تواند قطعه هایی مثل سنگ یا چوب استفاده کرد.  

انواع اسپیسر کدام است؟!

همان گونه که در ابتدای این مقاله نیز اشاره کرده ایم، برای آن که بتوان پوشش یا کاور بتن را در المان های سازه ایی سازه های بتنی تعیین کرد، به اسپیسر نیاز است. به عبارت دیگر برای آن که فاصله دقیقی بین قالب و میلگرد ایجاد شود از انواع اسپیسرهایی که دارای اشکال، ابعاد و مقاومت های مختلفی هستند و با توجه به نظر پیمانکار و باری که بر روی سازه وارد می شود و همچنین نوع سازه، از این محصول استفاده می کنند.

در واقع می توان اذعان داشت که یکی از ضروری ترین قسمت های سازه، قبل از انجام بتن ریزی المان مورد نظر، استفاده از اسپیسر و تعیین کاور بتن آن هم به صورت دقیق می باشد. آشنایی با انواع اسپیسر و کاربرد های آن موضوعی است که شما باید برای استفاده از این محصول باید اطلاعاتی در این زمینه داشته باشید. تا در هنگام استفاده با مشکل مواجه نشوید.

لازم به ذکر می باشد ؛که اسپیسر ها بر اساس جنس مواد و مکانی که در آن به کار برده می شوند، انواع متفاوتی را تشکیل می ‌دهند که هر کدام کاربردها و مزایا و معایب خاص خود را دارد. به صورت کلی می توان اشاره داشت که اسپیسرها با توجه به موارد زیر به گونه های مختلفی تقسیم بندی می شوند:

• انواع اسپیسر بر اساس جنس
• انواع اسپیسر بر اساس کاربرد

حال در زیر به بررسی هر کدام از موارد ذکر شده در بالا می پردازیم، با ما باشید.

انواع اسپیسر براساس جنس:

اسپیسر ها بر اساس جنس به موارد بسیار متعددی تقسیم بندی می شوند. هر کدام از متریال به کار رفته در اسپیسرها یک ویژگی و یک کاربرد را به همراه خواهد داشت. در زیر به انواع اسپیسرها بر اساس متریال ساخت اشاره خواهیم کرد:

اسپیسرهای بتنی

لازم به ذکر می باشد ؛که این نوع از اسپیسرها نسبت به اسپیسر بتنی و فلزی ارزان تر هستند و به همین علت در بسیاری از پروژه ها از این اسپیسر استفاده می شود. اما باید دقت کنیم که این اسپیسرها معایبی نیز دارند و به صورت زیر به آن ها اشاره می کنیم:؛

• عدم چسبندگی خوب اسپیسر پلاستیکی به بتن
• ضریب حرارتی پلاستیک و بتن با هم متفاوت می باشد که همین موضوع می تواند باعث ایجاد یکسری مشکلات شود.
• همچنین به دلیل آن که این اسپیسرها از جنس پلاستیک ساخته می شوند سختی زیادی در مقایسه با اسپیسرهای بتنی و فلزی ندارد.

کاربرد اسپیسر پلاستیکی چه می باشد؟

باید بیان شود که این قطعه را باید به یکی از پر کاربردترین اسپیسر های دانست، که در بتن های مسلح برای ثابت نگه داشتن میلگرد ها در جای خود به کار برده می شود. از اسپیسرهای پلاستیکی برای استفاده سازه های بتنی با اندازه و اشکال مختلف استفاده می گردد. اسپیسرهای پلاستیکی بتن از جمله اسپیسرهای ساختمانی می باشند که در صنعت ساختمان کاربرد بالایی دارند و همان گونه که اشاره شد، در بسیاری از سازه های بتنی مورد استفاده قرار می گیرند.

اسپیسرهای بتنی

باید بیان شود که اسپیسرهای بتنی نسبت به اسپیسر پلاستیکی گران تر هستند اما در عین حال سختی بالاتری نیز دارند. اسپیسر بتنی مقاومت فشاری بالایی دارد که بسیاری از ضعف های اسپیسر پلاستیکی را برطرف نموده و باعث کاهش عوامل آسیب رسان به بتنی که در آن از اسپیسر غیر بتنی استفاده شده است، می شود.

در زمان ساخت اسپیسر های بتنی حتماًباید توجه شود که نوع بتنی که با آن اسپیسر بتنی ساخته می شود با بتن مورد استفاده یکی باشد تا ضریب حرارتی یکسانی داشته باشند در غیر این صورت نیز می تواند مانند اسپیسرهای پلاستیکی، باعث بروز مشکلات مختلفی گردد.

کاربرد اسپیسر بتنی چه می باشد؟

می توان اذعان داشت که اسپیسرهای بتنی برای رعایت پوشش میلگردها در سازه های بتنی با المان های مسلح بتنی مثل دال ها و دیوارها پی ها و سایر حجم ها بتنی مسلح قابل استفاده بوده و در پروژه های نظیر سد و تونل و سایر ساختمان ها و مستحدثات مصرف می شوند.

اسپیسرهای فلزی:

شایان به ذکر می باشد؛ که اسپیسر فلزی نیز همانند اسپیسر بتنی سختی بالایی برخوردار می باشند و همچنین به نسبت اسپیسر پلاستیکی قیمت بالاتری نیز دارد. در طراحی این نوع اسپیسر باید دقت گردد که این اسپیسرها به گونه ای باشد که بتوانیم میلگردها را به راحتی بر بر روی آن ها قرار دهیم.

کاربرد اسپیسر فلزی چه می باشد؟!

باید بیان شود که از کاربرد های اسپیسر فلزی می توان اشاره داشت که  این نوع اسپیسر ها معمولاًبه شکل میلگرد خم شده یا مفتول مورد استفاده قرار خواهند گرفت.

انواع اسپیسر براساس کاربرد:

اسپیسرها بر اساس کاربرد انواع بسیار گسترده ایی دارند و هر کدام از آن ها برای یک قسمت از سازه مورد استفاده قرار می گیرد. از انواع اسپیسرها بر اساس کاربر، می توان به موارد مهم زیر اشاره داشت:

اسپیسر های کفی یا افقی

اسپیسرهای کفی یا افقی نیز خود انواع و اقسام مختلفی دارند که در زیر به آن ها اشاره کرده ایم:

1_ اسپیسر هارد فیکس

از کاربرد های این اسپیسر می توان به استفاده از آن برای بخش هایی از کف سازه نظیر موارد زیر که شبکه های میلگردی، پر تراکم و سنگین می باشند، اشاره داشت :

• فونداسیون گسترده
• پی های نواری
• شناژها و…

این نوع از اسپیسرها برای میلگرد هایی با حداقل قطر 14 میلی متر توصیه می شوند.

2_ اسپیسر ماکس فیکس

می توان اذعان داشت که اسپیسر نیمه سنگین ماکس فیکس برای ایجاد پوشش بتنی در سازه های متوسط و نیمه سنگین مانند تیرو دال، شناژها و کف های با وزن متوسط و با ایجاد پوشش بتن ۳۰تا ۷۵ میلی متر کاربرد دارد. استفاده از این نوع اسپیسر در میلگردهای با قطر میلگرد 8 تا 22 میلی متر توصیه می شود.

3_ اسپیسرهای مینی فیکس

اسپیسر مینی فیکس نوعی اسپیسر ارزان و پر مصرف بوده که در شبکه های میلگردهای سبک (میلگردهای حرارتی) مانند موارد زیر مورد استفاده قرار می گیرد:

• قطعات پیش ساخته بتنی
• سقف های کامپوزیت
• سقف های عرشه فولادی، و…

لازم به ذکر می باشد؛ که اسپیسر مینی فیکس، در میلگردهای با قطر 6 تا 14 میلی متر توصیه شده است.

4_ اسپیسر یوفیکس

باید بیان شود که یوفیکس جهت استفاده در سازه های با وزن متوسط مانند موارد زیر به کار می رود:

• تیرها
• پوترها
• کف های نیمه سنگین و…

 این اسپیسر ها با توان باربری نقطه ای 200 کیلوگرم طراحی شده اند.

5_ اسپیسرهای دابل فیکس

می توان اشاره داشت که اسپیسرهای دابل فیکس مخصوص استفاده در سقف های دال بتنی و یا کف های بتنی با ضخامت نسبتاً بالا است که جهت مسلح سازی آن ها دو ردیف میلگرد استفاده شده است.

6_ اسپیسرهای ساید فیکس

اسپیسرهای ساید فیکس در سازه های با وزن متوسط، به کار گرفته می شوند. پیشنهاد می گردد اسپیسر ساید فیکس برای میلگرد های با قطر ۱۲ الی ۲۵ میلی متر مورد استفاده قرار گیرد.

7_ اسپیسرهای فلت بار

شایان به ذکر می باشد ؛که اسپیسرهای فلت بار مخصوص استفاده بر روی سطوح نرم و فرو رونده مانند بلوک های پلی استایرن طراحی و فراوری شده است. بهترین محل قرارگیری اسپیسر فلت بار، محل تقاطع میلگردها است. می توان میلگرد هایی با قطر 8 تا 16 میلی متر را برای این نوع اسپیسر استفاده کرد.

8_ اسپیسرهای فلت فیکس

این نوع از اسپیسرها در سطوح افقی با شبکه میلگردی با قطر 6 تا 14 میلی متر و سبک مانند سقف های نرم و فرو رونده، مورد استفاده قرار می گیرد و استفاده آن در سایر سطوح سبک منطقی نمی باشد، به دلیل آن که صفحه تخت زیرین ممکن است سازه را دچار ضعف مقطعی نمایید.

اسپیسر های دیواری یا عمودی

یکی دیگر از انواع اسپیسر بر اساس کاربرد، اسپیسرهای دیواری یا عمودی می باشند که خود این اسپیسرها انواع و اقسام مختلفی دارند. در زیر به چند نمونه از انواع اسپیسرهای دیواری یا عمودی اشاره شده است:

1_ اسپیسرهای ویل فیکس

باید بیان شود که اسپیسر ویل فیکس باتوجه به شکل هندسی آن برای سطوح عمودی مانند موارد زیر مورد استفاده قرار می گیرند:

• دیوارها
• ستون ها
• مقاطع مدور و…

این نوع از اسپیسرها در بتن های در جا یا پیش ساخته مورد استفاده قرار گرفته و می تواند پوشش بتنی ۱۵ تا ۱۰۰ میلی متر را ایجاد نماید.

2_ اسپیسرهای کیج فیکس

لازم به ذکر می باشد؛ که اسپیسر کیج فیکس در پوشش بتنی در شبکه آرماتور مربوط به موارد زیر، مورد استفاده قرار می گیرد :

• شمع های درجا
• پایه پل ها
• قالب های لغزنده
• قالب های بالا رونده
• سازه های دریایی و ...

استفاده از این نوع اسپیسرها به طور کلی در رابطه با کارهای عمودی سنگین است. این اسپیسرها بر روی میلگردهای اسپیرال (خاموت ها) نصب می گردند تا فاصله لازم جهت پوشش بتنی میلگردها نسبت به خاک را ایجاد نمایند.

3_ اسپیسر ویل سان

باید بیان شود که اسپیسر ویلسان یا اسپیسر خورشیدی مخصوص استفاده در سطوح عمودی با وزن متوسط می باشد. این اسپیسرها فاقد دندانه در محیط بیرون خود می باشند و محیط خارجی توسط کمان های منظم با استقامت مناسب پوشیده شده است، که احتمال شکستن دنـدانه های اسپیسر در تماس با قالب در ویلسان ها وجود ندارد.

ویلسان در انواع ستون های عمودی مانند دیوارها ، ستون ها ، مقاطع مدور و… در بتن های درجا یا پیش ساخته به صورت گسترده مورد استفاده قرار می گیرد.  

نقش اسپیسر در کیفیت اجرایی ساختمان های بتنی:

می توان اشاره داشت که با گذشت زمان میلگرد های به کار رفته در سازه های بتنی، در اثر تماس و مجاورت با مواد شیمیایی و شرایط محیطی مانند موارد زیر دچار خوردگی و پوسیدگی می شوند:

• رطوبت
• هوا
• مجاورت با موادی مانند سولفات ها و ...

این پدیده اثر بسیار مخرب و زیان باری بر سازه ها خواهد داشت اما در صورت استفاده از اسپیسرها پوششی بر روی میلگرد ایجاد می گردد که آن را در مقابل شرایط آب و هوایی حفظ می کند. در ساختن بتن مسلح برای این که راندمان کار به میزان قابل توجهی افزایش یابد معمولاً از این قطعه استفاده می شود این قطعات ابزار های بسیار مفیدی هستند که در صورت استفاده مانع از حرکت شبکه میلگرد در بتن مسلح می شوند و به عبارتی آن را ثابت نگه می دارند.

همان گونه که در ابتدای این مقاله توضیح داده ایم، اسپیسر به معنای فاصله نگه دار می باشد. در ساخت یک سازه و عمل پوشش دهی میلگردها و آرماتور بندی، نکات و استاندارد هایی وجود دارد که باید مورد توجه قرار گیرد. استفاده از اسپیسرها می تواند کیفیت سازه های بتنی را بالا ببرد، به دلیل آن که درگیری بین میلگرد و بتن را بسیار افزایش داده و همین موضوع می تواند در بالا بردن مقاومت فشاری و هم چنین کششی سازه تأثیر گذار باشد.

 در صورت عدم استفاده از اسپیسرها دو پدیده رخ خواهد داد که در زیر به آن ها اشاره می کنیم :

• پدیده اول، چسبیدن میلگردها و آرماتور به بتن می باشد
• پدیده دوم، بیرون زدگی میلگردها و آرماتورها است

 در صورت وقوع هر کدام از موارد بالا، عواملی مثل رطوبت و هوا به درون سازنده نفوذ می کنند و موجب خوردگی میلگرد می شود که در این صورت اثرات زیانباری برای سازه در پی خواهد داشت و یکی از این اثرات کاهش مقاومت سازه در برابر بارهای وارده خواهد بود. اما استفاده از آن از این وقایع جلوگیری می کند و نه تنها بر کیفیت سازه تأثیر گذار است، بلکه در سرعت عمل ساختن سازه هم بسیار تأثیر گذار خواهد بود.

اسپیسر در دال ها، پی ها، دیوار ها و همه احجام بتنی مورد استفاده قرار می گیرد از دیگر موارد استفاده اسپیسر می توان به پروژه های عمرانی، سد سازی، تونل سازی، ساختمان سازی، پل سازی و غیره اشاره کرد.

شما می توانید برای کسب اطلاعات بیشتر به وب سایت نیکا کورپ مراجعه فرمایید.