انواع کولتیواتور دستی و کاربرد آن

کولتیواتور چیست ؟

کولتیواتور (Cultivator) در لغت به معنای کشت‌کار یا وسیله‌ای برای کشت و زراعت کردن می‌باشد، و به ادواتی گفته می‌شود که دارای یک قاب اصلی و مجموعه‌ای از تیرک‌ها و دندانه‌ها بوده و پشت تراکتور نصب می‌شوند. کولتیواتورها و گاوآهن‌های چیزل دارای ظاهر و طرز کار مشابهی هستند اما کولتیواتورهای مزرعه معمولا ارزان‌تر و سبک‌تر از گاوآهن‌ها هستند و در شرایط کار آسانتر کاربرد دارند.

برخلاف گاوآهن‌ها که به منظور به‌هم زدن عمیق خاک به کار می‌روند، کولتیواتورها معمولا در خاکورزی ثانویه و در خاکی که قبلا نرم شده است به منظور تهیه‌ی بستر بذر، کنترل علف‌های هرز، خاک‌ورزی پوشش‌دار و ناهموار کردن مزرعه به منظور جذب بیشتر آب باران و جلوگیری از فرسایش آبی و بادی خاک مورد استفاده قرار می‌گیرند. البته در شرایطی خاص و به ندرت این ادوات کشاورزی می‌توانند جایگزین گاوآهن شده و به خاک ورزی اولیه زمین کشاورزی نیز بپردازند.

کولتیواتور های مزرعه از لحاظ نحوه‌ی اتصال به تراکتور به دو نوع سوار و کششی تقسیم می‌شوند. کولتیواتور سوار ابعاد کوچک‌تری (بین ۲.۵ تا ۷.۵ متر) دارد، فاقد چرخ بوده و وزنش را تراکتور تحمل می‌نماید. اما کولتیواتور های کششی می‌توانند ابعاد بزرگ‌تری داشته باشند (تا ۱۸ متر).

در این صورت معمولا این ادوات چند تکه هستند و بال‌هایی تاشونده دارند تا در حمل‌ونقل ایجاد اشکال ننمایند. کولتیواتورهای مرسوم‌تر معمولا سه ردیف تیرک (یا شاخه) داشته که فاصله‌ی کاری حدود ۱۵ سانتیمتر را پوشش می‌دهند. همچنین شاخه‌های کولتیواتورها می‌توانند سخت و یا دارای خاصیت فنری باشند. کولتیواتورهای با شاخه سخت برای کار در عمق بیشتر و کولتیواتور های فنری برای نرم کردن خاک مناسب‌ترند.

کولتیواتورهای مزرعه به اندازه‌ی گاوآهن ها خاک را برنمی‌گردانند و بیشتر بقایای گیاهی را در سطح خاک نگه داشته و یا در عمق چندسانتیمتری با خاک مخلوط می‌کنند. از کولتیواتورها می‌توان برای احیای چراگاه‌ها استفاده کرد و یا برای نرم کردن خاک و کشت بذر در کنار بذرکارها مورد استفاده قرار داد.

عمق کار این ادوات به عواملی چون شرایط خاک، نوع خاک‌ورزی اولیه و تیغه‌های مورد استفاده بستگی دارد. از جمله تیغه‌های کولتیواتورها می‌توان به تیغه‌های بیلچه‌ای دوسر و پنجه غازی اشاره کرد.

کولتیواتور کوچک برای مصارف خانگی و فضای سبز عمومی کاربرد دارد و توسط افراد روی زمین کشیده می شود. نوع دو چرخ آن که تراکتور دو چرخ هم نامیده می شود، توسط افراد روی زمین کشیده شده و گاهی اوقات به تیلر وصل می شود، که در این صورت به آن تیلر کولتیواتور می گوییم.
کولتیواتور ها دارای توان 5 الی 10 اسب بخار هستند و در انواع زیر به مشتریان ارائه می گردد:

کولتیواتور بنزینی

توان آن بین 5 الی 12 اسب بوده و در اراضی و باغ های کوچک استفاده می شود. این کولتیواتور با هندل روشن می شود. ارتفاع فرمان آن با قد افراد قابل تنظیم بوده و بیشتر در اراضی شیب دار استفاده می شود. سیستم انتقال قدرت کولتیواتور بنزینی اغلب گیربکسی است. انواع برندهای کولتیواتور بنزینی شامل کاما، بی سی اس، دیاکو و غیره می شوند

کولتیواتور دیزل

این نوع کولتیواتور همانطور که از نام آن پیداست موتور محرکه داشته و از گازوئیل به عنوان سوخت استفاده می‌کند. نکته‌ای که در مورد این نوع تیلر کولتیواتور وجود دارد، همسانی شکل ظاهری و جایگاه عملگرهای آن‌هاست؛ محل قرارگیری اجزایی مثل اگزوز، باک و استارت در اکثر آن‌ها مشترک است.

از این نوع تیلر کولتیواتور معمولاً بیشتر برای شخم زدن زمین‌هایی با وسعت بالا و مناسب برای کشت صیفی‌جات استفاده می‌شود چون حرکت دادن آن‌ها ساده‌تر است. از کولتیواتور دیزلی برای انجام عملیات خاک ورزی، شالیکاری و حمل و نقل محصولات کشاورزی استفاده می کنند تولیدکننده کولتیواتور دیزلی با بهره گیری از بهترین نیرو های متخصص داخلی و تکنولوژی های روز دنیا  این محصول را تولید و عرضه می کند.

لازم به ذکر است که گفته شود فرمان این دستگاه قابلیت چرخش ۳۶۰ درجه را دارد این نوع دستگاه سرعت و قدرت بسیار بالایی دارد که این مسئله از مزایای آن محسوب می شود . این دستگاه با هندل زدن روشن می شود.

کولتیواتور دستی

این مدل دارای یک تیغه فولادی برای وجین علف های هرز و 3 عدد تیغه گالوانیزه برای هوادهی (تیغه فولادی برای اینکه هنگام برخورد با سنگ ها نشکند) است. این کولتیواتور دستی برای اطراف تنه درخت که دسترسی به آن نداریم و استفاده از کولتیواتورهای چرخ دار در آنجا غیرممکن است مناسب است.

در نتیجه با وجین علف های هرز و هوادهی خاک استفاده از سموم کشاورزی و علف کش ها که گاهاً گیاه مقاوم به آن شده، کاهش می یابد. در واقع این مدل، از موتور برای قوای محرکه پره‌های استفاده نکرده و برخلاف آن‌ها عمل چرخش به کمک نیروی دست انجام می‌شود.

معمولاً یکی از تیغه‌ها برای کندن علف‌های هرز از سطح خاک کاربرد دارد و چند تیغه دیگر با چرخش خود باعث می‌شوند تا هوای کافی به خاک برسد. کولتیواتور های دستی برخلاف کولتیواتور های موتوری، در محل‌های صعب‌العبور و با دسترسی محدود کاربرد بیشتری دارند.

کولتیواتور دستی (تیلر کولتیواتور)

کولتیواتور دستی یا تراکتور دو چرخ یا تیلر کولتیواتور که در انواع مختلف، با قدرت های مختلف موجود است، برای شخم زدن زمین های سخت و در باغ هایی که امکان حرکت تراکتور شخم زن در بین درختان وجود ندارد کاربرد دارد و در مدل دو کاره برای درو کردن نیز استفاده می شود. این دستگاه با نام تیلر دستی یا مینی تیلر نیز معروف است که در مدل های و کاربری های متفاوت تولید می شوند. در این مقاله قصد داریم که انواع مختلف دستگاه کولتیواتور دستی و کاربری آن اشاره کنیم.

کولتیواتور دستی یا کولتیواتور کوچک می تواند با پمپ سمپاش، تریلر، پمپ آب، دروگر، چاله کن، نهر کن و غیره کوپل شود. 

انواع مختلف کولتیواتور دستی

دستگاه کولتیواتور دستی یا شخم زن در دو نوع بنزینی و دیزلی ساخته می شود. نوع بنزینی آن برای زمین های کوچک و نوع دیزلی آن برای زمین های بزرگتر کاربرد دارد. در نوع دیزلی نوع سوخت گازوئیل است که دارای قدرت بالا و کارایی مناسبی و همچنین مصرف سوخت کمتر است.

سوخت مصرفی کولتیواتور کوچک یا همان کولتیواتور دستی بنزین یا گازوییل است.

کولتیواتور گازوییلی یا کولتیواتور دیزلی دارای تعدادی تیغه می باشد که بر حسب نیاز می تواند زمین را بین 8 تا 35 سانتی متر شخم بزند. ضمناً عرض کار کولتیواتور بین 80 تا 150 سانتی متر است.

کولتیواتور بنزینی نیز همانند کولتیواتور دیزلی در اندازه های مختلف و با قدرت های مختلف موجود می باشد.

کولتیواتور دیزلی در دو مدل استارتی و هندلی ارائه می شود.

مدل ها و قدرت های مختلف کولتیواتور دستی

این دستگاه در مدل ها و قدرت های مختلف در بازار موجود است که نوع بنزینی با قدرت ۵٫۵ تا ۷ اسب بخار و نوع دیزلی با قدرت ۷ تا ۱۰ اسب بخار یافت می شود.

ویژگی های دستگاه کولتیواتور دستی

دستگاه شخم زن دستی دارای قدرت بالا و همچنین راندمان کاری مناسب و حمل و نقل آسان است که می‌توان با نصب انواع موتور و گیربکس، قدرت و کیفیت متفاوتی برای آن ایجاد کرد.

 کاربری دستگاه کولتیواتور دستی

کاربری دستگاه شخم زن را می‌توان با افزودن متعلقاتی تغییر داد. نصب ابزارهایی مانند بارکشی با نصب تریلر، سمپاشی با نصب پمپ سمپاش، آبکشی با نصب پمپ آب، وجین و سله شکنی، خاک ورزی و تیغ زنی و تسطیح خاک در باغات ، خیش ، نهرکن و گاوآهن می توانند کاربری کولتیواتور را تغییر دهند.

در ضمن باید خاطر نشان کرد که تیغه های موجود در این دستگاه بسیار مقاوم هستند بنابراین کاربر می‌تواند بر حسب نیاز زمین را شخم بزند.

شخم زنی مناسب بر اساس نوع دستگاه، مساحت، و نوع خاک

بر اساس نوع دستگاه می توان عرض و عمق شخم متفاوتی به دست آورد. در این زمینه عرض و عمق شخم مطلوب به مساحت، نوع خاک و انتخاب صحیح کولتیواتور دستی وابسته است. در ضمن با استفاده از کولتیواتور هایی با حداکثر ۴۰ تیغه روتیواتور می توان بیشترین عرض شخم ممکن را به وجود آورد. به عنوان مثال عمق کار ۲۵ الی ۳۰ و عرض ۸۰ الی ۱۲۰ سانتی متر و وجین زنی عمق ۱۰ الی ۱۵ و عرض ۱۰۰ الی ۱۵۰ سانتی متر، با کاهش و یا افزایش تیغه قابل تنظیم است.
 

دستگاه شخم زن دستی استارتی و هندلی

کولتیواتور ها در ۲ مدل استارتی و هندلی در بازار موجود هستند که در مدل استارتی باطری ها از آمپر های متفاوتی برخوردار اند، مانند ۱۸٫۲۴ و ۳۶ وات که بهتر است، کاربر در انتخاب آن ها دقت کند. در نوع هندلی نیز با کشیدن طناب هندل کولتیواتور شروع به کار می کند.
 

انواع مختلف چرخ برای دستگاه کولتیواتور

چرخ های متفاوتی برای کولتیواتور های دستی تعبیه شده است که برای انجام کارهای متفاوت، باید با دقت انتخاب شوند. چرخ ها در مدل های ۸-۴۰۰ ، ۱۰-۴۰۰ و ۱۲-۵۰۰ در بازار موجود هستند.
 

دیگر متعلقات دستگاه کولتیواتور

از دیگر متعلقات تعبیه شده برای کولتیواتور، می توان به کاور و چراغ اشاره کرد که فقط ظاهر بیرونی آن را تغییر می‌دهند و هیچ ارتباطی با کارایی دستگاه ندارند. در ضمن در نوع چراغدار، ۲ مدل تک چراغ و دو چراغ برای کولتیواتور موجود است.
 

کاربرد کولتیواتور

به طور کلی تر کولتیواتور برای مخلوط کردن خاک نرم و مخلوط کردن کمپوست و کود با خاک طراحی شده است.توان مصرفی کولتیواتور از تیلر کمتر است و برای شکستن خاک و نرم کردن لایه سخت خاک طراحی نشده است.

در واقع این حالت برای خاک ورزی ثانویه استفاده می شود. ( همانطور که گفتیم در مرحله خاک ورزی اولیه که با استفاده از تیلر استفاده شده و خاک نرم شده ) که معمولا با لایه های نرم خاک سروکار دارد.

هدف استفاده از کولتیواتور:

•    سله شکنی و هم زدن خاک 

•    مخلوط کردن کود و کمپوست

•    کنترل علف های هرز

دستگاه های کولتیواتور عمدتا با موتور های بنزینی و دیزلی عرضه می شوند. تنها تفاوت این دو پیشرانه موارد مصرف دستگاه می باشد. به طوری که از پیشرانه های بنزینی معمولا در باغات و زمین های زراعی کوچک و از پیشرانه های دیزلی در باغات و زمین های وسیع استفاده می شود. 

در حال حاضر با شرایط علی قیمت بنزین در کشور ایران ، پیشرانه های دیزلی بیشتر مورد توجه قرار گرفته اند. و لازم به ذکر است در موتورهای دیزلی قدرت بالاتر و مصرف سوخت بهینه تری داریم.

این پیشرانه ها به صورت استارتی و یا هندلی عرضه می شوند.

کاربری دستگاه کولتیواتور را می توان با نصب ابزارهایی مانند بار کشی با نصب تریلر، سمپاشی با نصب پمپ سمپاش، آبکشی با نصب پمپ آب، وجین و سله شکنی، خاک ورزی و تیغ زنی و تسطیح خاک در باغات ، خیش ، نهرکن و گاوآهن می توانند کاربری کولتیواتور را تغییر داد. از این تراکتور دوچرخ می توان با اضافه کردن متعلقاتی کاربری آن را تغییر داد.

چه ادوات کشاورزی ای قابل استفاده با کولتیواتور می باشند:

1.    بارکشی  با نصب تریلی 

2.    سمپاشی با نصب پمپ سمپاش

3.    آب کشی با نصب پمپ آب

4.    وجین زنی سله شکنی

5.    خاک ورزی و تیغه زنی و تسطیح خاک در باغات

6.    خیش

7.    گاو آهن

8.    نهر کن

از پر استفاده ترین ادوات قابل استفاده با کولتیواتور می توان به شخم زن و روتیواتور اشاره کرد.

کولتیواتور ھای نسل قاب زنجیری و موتور بنزینی کلاجی که این دستگاه ھا در دست کشاورزان عزیز وجود دارد . که در این دستگاه ھا برای انتقال قدرت موتور از تسمه و پولی استفاده شده و انتقال نیرو با چرخدنده و زنجیر داخل قاب محافظ صورت میگیرد .

این مدل دارای ۶ ردیف ( ۴تایی ) تیغه خود محوری است که به علت گرد بودن شافت محور ولقی روی شافت و محور خصوصاً در زمان کار با این دستگاه محور ھا به مرور از ناحیه سوراخ اتصال شافت و محور ضعیف شده و باعث خرابی و گھگاه بریدن شافت می شوند که این اولین نقطه ضعف در این مدل می باشد. دومین مورد ، برگشت نیروی عکس العمل درگیری تیغه ھا با خاک است که به موتور برگشته و راندمان کار پایین آمده و موتورھا زود از بین می روند .

سومین مورد ، ساده بودن یا ابری بودن فیلتر ھای ھوای موتور بوده که باعث کشیده شدن خاک درون موتور و خرابی میشود .

چھارمین مورد انتقال نیروست که از موتور با تسمه و پولی و در قاب پایین دستگاه توسط زنجیر صورت میگرد که از استھلاک بالایی برخوردارند .

علت استقبال بالا از این دستگاه ھا در چند سال گذشته ، سبک بودن ، حمل آسان و شتاب کاری بالای این دستگاه ھا و عدم وجود دستگاه ھای جدیدتر بوده است.

چه نکاتی در خرید کولتیواتور اهمیت دارد

در خرید هر ابزار و ادواتی، دقت به برخی نکات کمک می‌کند تا شما بتوانید انتخاب بهتری داشته باشید. در خرید این محصول نیز دقت به نکات زیر الزامی است.

•    موتور تیلری که خریداری می‌کنید چند زمانه است. معمولاً موتورها در دو نوع دوزمانه و چهار زمانه قابل خریداری هستند که هر کدام مزایای و معایبی دارند. در موتور دوزمانه شاید مصرف سوخت متعادل‌تر و میزان لرزش معمولاً کمتر باشد اما برای احتراق نیاز است تا سوخت و روغن ترکیب شوند در حالی که در موتور چهارزمانه این موضوع مطرح نیست و سوخت به تنهایی مصرف می‌شود.

•    در خرید کولتیواتور دقت کنید که استارت برقی درست عمل کند. عملکرد استارت در آغاز به کار تیلر مهم است و اگر کلید استارتی که در اختیار دارید درست عمل نکند، بزودی در استفاده از آن دچار مشکل خواهید شد. برخی تیلرها با کلید ساده استارت می‌خورند که کار با آن‌ها ساده‌تر است و برخی دیگر با کشیدن ریسمان روشن می‌شوند که کار با آن‌ها کمی سخت‌تر است.

•    طول و جنس تیغه‌های تیلر اهمیت دارد. حفظ مرغوبیت در روش ساخت و جنس تیغه‌ها کمک می‌کند تا وسیله شما در طول جابجا کردن خاک سطحی با مشکل روبرو نشود. فراموش نکنید که خاک می‌تواند حاوی اجسام سخت غیرقابل پیش‌بینی باشد و به همین علت اگر مقاومت تیغه مناسب نباشد به سرعت آسیب می‌بیند. طول تیغه‌ها نیز تعیین می‌کند که شما تا چه عمقی امکان اثرگذاری بر خاک را دارید.

•    چرخ‌ها شاید جز مهمی از سیستم به نظر نرسند اما به مرغوبیت و کیفیت آن‌ها دقت کنید. اگر اسکلت به شکلی طراحی نشده باشد که دستگاه شخم‌زن شما به نرمی بر روی خاک حرکت کند، وسیله از بخش چرخ‌ها دچار مشکل شده و امکان ادامه کار ندارد. به نوعی چرخ‌ها در نقش سیستم تعلیق وسیله هستند و اگر در طراحی و نصب مشکل داشته باشند، کار با وسیله تا حد زیادی سخت و طاقت‌فرسا خواهد شد.

نتیجه گیری

همانطور که در متن اشاره شد کولتیواتور یکی از ابزارهای کاربردی برای شخم زدن زمین های زراعی است که در انواع مختلف در بازار یافت می شود. از جمله مدل های رایج ۲ نوع بنزینی و دیزلی است که نوع دیزلی آن دارای کارایی بالا و مصرف سوخت کمتر است. همچنین این دستگاه در قدرت های مختلف تولید می شود که نوع بنزینی با قدرت ۵٫۵ تا ۷ اسب بخار و نوع دیزلی با قدرت ۷ تا ۱۰ اسب بخار است.

از دیگر موارد قابل اشاره می توان به ویژگی کاربری دستگاه شخم زن اشاره کرد که در این مورد می توان با افزودن متعلقاتی مانند دستگاه سمپاش جهت سمپاشی و پمپ آب برای آبکشی و غیره اشاره کرد.

کولتیواتور ها در ۲ مدل استارتی و هندلی تولید می شوند که می تواند با توجه به نوع ضرورت و کاربری انتخاب آن برای افراد مختلف متفاوت باشد.

از دیگر متعلقات تعبیه شده برای دستگاه شخم زن می توان به وجود کاور و چراغ اشاره کرد که مربوط به ظاهر بیرونی دستگاه می شود و ارتباطی با کارایی دستگاه ندارند و در ۲ مدل تک چراغ و ۲ چراغ موجود هستند.